Friday, April 19, 2024
spot_imgspot_img
HomeNotisiaKOMUNIKADU BA IMPRENSA

KOMUNIKADU BA IMPRENSA

(Dr Rui Maria de Araújo, Kordenador Forsa-Tarefa ba Prevensaun no Mitigasaun Surtu Covid-19 iha Timor-Leste,
CIGC-SS)
Ohin, loron 1 fulan Maiu 2021, hodi Centro Integrado Gestão de Crises, Sala Situação (CIGC-SS) nia
naran, hakarak hato’o ba jornalista, no ba públiku tomak, informasaun pur eskritu hanesan tuir mai:
I. DADUS JERAL BA TIMOR-LESTE TOMAK:
1) Kazu detetatu foun ne’ebé relata iha dia 1 de Maio 2021: 120 (iha Dili 116, iha
munisipiu seluk 4).
• Husi total kazu detetadu foun ohin: mane 62, feto 58.
• Husi total kazu detetadu foun ohin: asintomátiku nain 114 (95%).
• Husi total kazu detetadu foun ohin, 51 (42,5%) maka deteta pozitivu tamba
halo teste ho razaun atu halo viajen/ka halo ona viajen ba Munispiu ka ba
estranjeiru.
2) Total kazu konfirmadu kumulativu iha 1 de Maiu 2021 (sura husi 21 Marsu 2020):
2396.
3) Kazu rekuperadu ne’ebé ralata ohin, dia 1 de Maiu 2021: 43.
4) Total kazu ativu ohin, dia 1 de Maiu 2021: 1239.
5) Husi horiseik mai ohin, dia 1 de Maiu, hamutuk hotu Laboratóriu Nasionál Saúde
halo 1169 testes PCR iha Dili, ho detalles hanesan tuir mai:
a) Vijilánsia sentinela:70.
b) Rastreiu ba kontaktu (Contact tracing): 147.
c) Rastreiu Aleatoriu (Random Screening): 334.
d) Viajen sai husi serka sanitária Munisipiu Dili:575.
e) Viajen internasionál: 8.
f) Follow up iha quarentena: 55.
6) Total testes PCR ne’ebé halo horiseik dia 30 de Abril iha Munisipiu sira seluk
hamutuk 328, ho detalle hanesan tuir mai: (a) Baucau: 165; (b) Ermera: 50 (c)
Maliana:42; (d) Maubisse: – ; (e) RAEOA – ; (f) Suai: 20; (g) Viqueque:51.
7) Teste follow up ba sira iha fatin izolamentu: 62 (43 negativu ona, 19 sei nafatin
pozitivu).2
II. TABELA EVOLUSAUN SURTU COVID 19 IHA TIMOR-LESTE: HUSI 21 MARSU 2020 – 01 MAIU
2021.
(Tuir klasifikasaun transmissaun OMS nian)
Nº MUNISIPIU
TOTAL
KUMULATIVU
KAZU
KONFIRMADU
TOTAL KAZU FOUN
IHA 24 ORAS IKUS
TOTAL
ÓBITU IHA
24 ORAS
IKUS
TOTAL
KUMULATIVU
ÓBITU
KLASIFIKASAUN
TRANSMISSAUN
1 AILEU 6 0 0 0 Kazu esporádiku
2 AINARO 17 0 0 0 Kazu Esporáriku
3 BAUCAU 100 2 0 0 Kazu iha Cluster
4 BOBONARO 16 0 0 0 Kazu esporádiku
5 COVALIMA 52 0 0 0 Kazu iha Cluster
6 DILI 2053 116 0 3 Transmisaun
Komunitária
7 ERMERA 45 0 0 0 Kazu iha Cluster
8 LAUTEM 14 1 0 0 Kazu esporádiku
9 LIQUIÇA 15 1 0 0 Kazu Esporádiku
10 MANATUTO 5 0 0 0 Kazu esporádiku
11 MANUFAHI 52 0 0 0 Kazu iha Cluster
12 RAEOA 7 0 0 0 Kazu esporádiku
13 VIQUEQUE 15 0 0 0 Kazu iha Cluster
TOTAL 2396 120 0 3
III. EVOLUSAUN SURTU COVID 19 IHA MUNISPIU DILI, MUNISIPIU SIRA SELUK NO MÓS RAEOA
Atu bele hatene surtu ida ninia evolusaun, no mós surtu ne’e aumenta ka diminui, indikador
seluk ne’ebé matenek-nain epidemiolojia nian uza, maka insidénsia. Konvensionalmente
insidénsia sukat total kazu foun, kada loron, pur 100 mil habitantes, no hatudu risku ne’ebé
populasaun iha atu hetan da’et moras ida.
Gráfiku nº1: hatudu kazu detetadu foun kada loron iha Timor-Leste tomak.
• Gráfiku iha leten hatudu katak média (rata-rata) ba ohin loron, husi insidénsia Covid-19
iha Timor-Leste durante loron 7 ikus maka 6,4/100 mil abitantes, enkuantu ba deit
Munisipiu Dili ohin loron nian: 20,7/100 mil abitantes (insidénsia ohin nian iha
mudansa uit-oan kompara ho hirak ne’ebé publikadu ona loron hirak liu bá, tamba
ajusta fali total populasaun ba estimativa tinan 2021 nian).
• Insidénsia iha leten sei nafatin hatudu katak Munisipiu Dili maka fatin iha risku bo’ot liu
atu populasaun hetan da’et virus SARS-CoV-2.3
IV. INFORMASAUN HUSI IZOLAMENTU
1. Iha dia 1 de Maiu de 2021, izolamentu Vera Cruz halo tratamentu ba kazu detetadu nain 28.
Iha área obstetrisia nain 8, sirurjia 1, medisina interna nain 16, pediatria nain 3.
• Sira nain 8 iha obstetrisia, kategoria moderadu hotu, sira nia kondisun estável.
• Kazu sirurjia 1 tamba asidente tránzitu, no iha ‘’Severe Head Injury’’ & detetadu
pozitivu COvid-19. Oras ne’e uza oksijéniu.
• Sira nain 16 iha medisina interna, 10 grave, 6 moderadu. Husi grupu grave, 1 uza
ventilador ho trakeostomia, nain 9 seluk uza oksijéniu.
• Kazu 3 pediatria, 2 moderadu, nain 1 grave. Nain 1 grave uza CPAP, no 2
moderadu la uza ona oxijéniu.
Gráfiku nº 2: Total notifikasaun kazu ho hirak ne’ebé baixa ospital.
• Koluna kór verde hatudu kazu foun ne’ebé deteta kada loron iha Timor-Leste laran
tomak.
• Liña azul iha gráfiku ne’e, hatudu númeru kazu moderadu no grave ne’ebé baixa iha
Vera Cruz, no hatudu katak wainhira ema barak liu detetadu pozitivu, barak-liu tan maka
sei baixa ho kategoria moderadu no grave.
2. Informa mós ba públiku katak husi 1 de Abril to’o 30 de Abril 2021 iha ema nain 59 maka
hetan autorizasaun hala’o autoizolamentu, ka Izolamentu terapêutiku obrigatóriu iha umarasik, tuir regra ne’ebé Governo define ona. Husi total ne’e, nain 7 maka rekuperado ona.
Aproveita mós informa katak para além de uma-rasik tenki prienxe kritériu mínimu, ema
ne’ebé sintomátiku lijeiru, ka iha moras seluk/comorbidade sei la hetan autorizasaun atu
hala’o autoizolamentu.4
V. APELU
1. Apela ba populasaun iha Timor-Leste laran tomak atu tu’ur hakmatek, kumpri ho rigor regra
serka sanitaria no konfinamentu domisiliáriu ne’ebé Konsellu Ministru deside ona
implementa hahú da 30 de Abril. Husu atu hotu-hotu kolabora ho autoridade saúde sira
hodi bele buka-tuir ema hotu ne’ebé hetan da’et ona virus ne’e, no izola husi ema ne’ebé
seidauk hetan da’et tutan.
2. Apela ba populasaun iha Dili laran no mós iha Munisipiu sira seluk, atu aprezenta-an iha
fasilidade saúde públiku (Sentru Saúde ka Ospitál) ne’ebé besik, wainhira sente isin-manas,
ka kakorok moras, ka inus-ben, ka mear, hodi bele hetan atendimentu husi profisionál saúde
sira. Wainhira sedu liu hatene se virus ne’e kona ita ka la’e, di’ak liu, hodi nune’e bele hetan
atendimentu sedu liu, no prevene tama ba iha situasaun ne’ebé hanaran sindroma
insufisiénsia respiratória aguda (SIRA), ka susar/difisil atu dada-i’is.
3. Ba populasaun iha Timor-Leste laran tomak, favor respeita nafatin regra prevensaun no
ijiéne individual, ne’ebé Governu hatu’ur ona, atu prevene moras Covid-19 da’et ba mai.
Regra sira ne’e, hanesan ita hotu hatene ona, maka: (a) uza máskara; (b) fase liman beibeik
ho sabaun ka dezinfetante ruma; (c) evita kose liman ba matan, inus ho ibun; (d) wainhira
kumprimenta malu, la presiza ka’er liman, bensa-liman, rei-malu ka haku’ak malu; (e) evita

RELATED ARTICLES
Continue to the category
0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments
Fans na'in: mak rona hela.
Loading ...

TRENDING SEMANAL

0
Would love your thoughts, please comment.x
()
x