Wednesday, April 17, 2024
spot_imgspot_img
HomeNotisiaJoven Manufahi Vizita Bee-Matan Erafa Hodi Selebra 20 De Maio Tinan Ne...

Joven Manufahi Vizita Bee-Matan Erafa Hodi Selebra 20 De Maio Tinan Ne e,

Manufahi RKM News=====Konsellu  Juventude Manufahi hamutuk ho Fundasaun-Luta ba Futuru kinta-feira (20/05) foin lalais, organiza   joventude sira vizita bee-matan ERAFA suku Rotuto iha parte foho Kablaki hún, hodi komemora loron Restaurasaun Independênsia ba dala 19 iha Munisípiu Manufahi.

 

Presidenti Konsellu Joventude Manufahi Lavão Pinheiro hateten, tour motór ne’ebé involve motorízada 30 resin, hala’o tour husi sidade Same ba to’o suku Rotuto Postu Administrativu Same, ho intensaun lori foinsa’e sira atu hatene natureza bee-matan ERAFA ne’ebé istóriku tebes iha Suku Rotuto, nune’e foinsa’e sira hanesan jerasaun foun bele hatene no dezenvolve fatin istórik sira ne’e.

 

Lavão informa, molok vizita fatin istóriku ne’e, iha tempu kalan realiza mós refleksaun kona ba prosesu Libertasaun Nasionál ba foinsa’e sira, kuda metin espíritu Patriotízmu no Nasionálízmu ba foinsa’e sira.

 

Fatin hanesan Joventude Angelia dos santos  sente kontenti bele partisipa iha tour ne’e, hodi visita bee-matan ERAFA iha suku Rotuto, maske durante ne’e rona deit maibé bele haré ho matan no rona mós isplikasaun katuas lia na’in suku Rotuto nian, kona ba istória bee matan ERAFA.

 

Lia na’in suku Rotuto Agripino da Silva haktuir katak, bee-matan ERAFA ne’e, ho lian tetum katak ERA ne’e katak bokon FA katak kelen, signifika bokon iha kelen, tanba beiala sira uluk, molok hetan bee-matan ne’e, liurai ho datu sira túr hamutuk atu buka bee, derepenti lalar ida mosu ba túr iha liurai ida nian kelen ho kondisaun bokon, ho ida ne’e liurai sira dehan lalar ne’e lori sinál katak iha bee, entau liurai sira deside homan katupa tau ahukdesan iha katupa laran, tara ba fahi ida husi fahi ne’e la’o inklui husik manu aman ida   semo, buka tuir bee matan ERAFA ne’ebé lalar lori ona sinál hatudu ba liurai sira,  liurai no dato sira la’o tuir ahukdesan ne’ebé tara ba fahi no la kleur rona mós  manu-aman ida ne’ebé liurai sira husik semu ba buka bee ne’e, kokorek iha bee-matan ERAFA nian, liurai no dato sira konsege hetan duni bee-matan ERAFA, no bee-matan ne’e maka, hodi fó moris ba beiala sira husi jerasaun ba jersaun sira iha Suku Rotuto to’o ohin loron.

 

Lia na’in Agripino isplika katak, kada fulan-Maiu katuas lisan no komunidade suku Rotuto, sempre halo serimónia rituál hodi fó haan tuna iha  bee-matan ERAFA núdar bee nia na’in, iha tinan 1982 katuas lisan sira ba halo serimónia kulturál hodi fó haan bee na’in, maibé bee na’in tuna halai sai husi bee matan ERAFA ba fali fatin seluk, entau katuas lisan sira dehan ne’e sinál  ladiak sei mosu dezastra boot iha suku Rotuto, realidade mosu duni dezastra iha loron 28 fulan-Augostu tinan 1982, mosu levantamentu iha suku Rotuto, populasaun suku Rotuto balun militár indonézia destera ba Atauro, balun ba iha Aileu no balun destera ba iha Raifusa-Betano Postu Administraivu Same.

 

Populasaun sira ne’ebé destera ba Raifusa-Betano, infrenta problema susar ba bee-mos, Bee ERAFA iha suku Rotuto parte Kablaki hún, ba buka Tuir populasaun suku Rotuto ne’ebé destera iha Raifusa-Betano no bee ne’e mosu duni iha Risoko-Raifusa, ho fatuk kabuar husi hatada-Umaluli ERAFA nia-ain núdar idéntiku bee-matan ERAFA nian, no fó mós bee na’in fó mehi ba katuas lisan sira katak, bee ERAFA ba buka tuir populasaun suku Rotuto nian, bee ne’e, mosu duni iha iha raifusa hodi fó moris populasaun suku Rotuto tanba iha tempu ne’eba populasaun sira infrenta problema bee mós tanba la iha bee.

 

Bee ERAFA mosu iha Raifusa-Betano, populasaun sira atu utiliza hodi halo natar maibé la koonsege tanba populasaun suku Rotuto fila hikas ba knua suku Rotuto, no bee ne’ebé mosu inklui fatuk kabuar iha Raifusa mós lakon no fila hikas mai ninia fatin oríjin.

Atu valóriza nafatin bee-matan ERAFA, kada fulan Maiu katuas lisan ho komunidade sira halo serimónia ho naran Aihulik hodi komemora loron mosu bee-matan ERAFA iha suku Rotuto, no animál ne’ebé oho hodi fó haan bee na’in (Tuna) maka fahi ho manu tanba uluk beiala sira lori  Fahi ho manu maka buka hetan bee-matan ERAFA ne’e.

 

Katuas lia na’in ne’e informa, bee-matan ERAFA ho ninia identiku úniku tanba mosu fatuk kabuar-kabuar hanesan rai henek, ne’e núder identiku bee matan ERAFA nian.

 

  1. Entretantu iha vizita ne’e joven sira lori biskuit ba fó haan Tuna iha bee-matan ERAFA nu’udar bee nia na’in, iha prosesu fó haan  ne’e tuna sai husi fatuk kuak  simu no haan biskuit ne’ebé joven sira fó.(Esm)
RELATED ARTICLES
Continue to the category
0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments
Fans na'in: mak rona hela.
Loading ...

TRENDING SEMANAL

0
Would love your thoughts, please comment.x
()
x