Saturday, April 20, 2024
spot_imgspot_img
HomeNotisiaKOMUNIKADU BA IMPRENSA

KOMUNIKADU BA IMPRENSA

(Dr Rui Maria de Araújo, Kordenador Forsa-Tarefa ba Prevensaun no Mitigasaun Surtu Covid-19 iha Timor-Leste,
CIGC-SS)
Ohin, loron 26 fulan Juñu 2021, hodi Centro Integrado Gestão de Crises, Sala Situação (CIGC-SS) nia
naran, hakarak hato’o ba jornalista, no ba públiku tomak, informasaun hanesan tuir mai:
I. DADUS JERAL BA TIMOR-LESTE TOMAK:
1) Kazu detetatu foun ne’ebé relata ohin dia 26 de Juñu de 2021: 67 (iha Dili 48, iha
Munisipiu seluk hamutuk 19).
• Husi total kazu detetadu foun ohin: mane 40, feto 27.
• Husi total kazu detetadu foun ohin, hirak ho idade tinan <12:1; ho idade entre tinan 12-59 nain 66 (98,5%); ho idade >60:0.
• Husi total kazu detetadu foun ohin, 8,9 % sintomátiku.
2) Kazu rekuperadu ne’ebé ralata ohin, dia 26 de Juñu 2021: 122.
3) Total kazu ativu ohin, dia 26 de Juñu 2021:812.
4) Total kazu konfirmadu kumulativu iha 26 de Juñu 2021 (sura husi 21 Marsu 2020):
8979.
5) Total óbitu ne’ebé relata ohin, 26 de Juñu 2021: 1 (ida), ho detalle hanesan tuir mai:
! Feto, idade tinan 32, Timoroan, hela iha suku Comoro, Dili, detetadu
pozitivu iha dia 1 de Juñu. Iha dia 5 de Juñu enkamiña husi Tasi Tolu mai
Vera Cruz, ho dignoze traballu sindroma insufisiénsia respiratória aguda
(SIRA), ka susar/difisil atu dada-i’is, tamba Covid-19. Matebian hetan
tratamentu tuir protokolu ne’ebé iha, inklui tratamentu ho oksijéniu, liu husi
non-rebreather mask, maibé horiseik loraik 17:25, i’is-kotu tamba
respiratoric failure & multiple organ failure. Familia kordena ona ho ekipa
saúde atu hala’o funeral tuir protokolu ne’ebé adopta iha Timor-Leste, aban
dia 27 Juñu iha Atsabe, Ermera.2
Gráfiku Nº1: Mortalidade ho Covid-19 iha Timor-Leste
• Koluna iha gráfiku iha leten, hatudu kazu óbitu iha Timor-Leste, hahú fulan Abril
2021.
• Husi kumulativu óbitu nain 21 ne’ebé iha, Case Fatality Rate (Taxa mortalidade
Kazus) iha Timor-Leste hanesan ho 0,23%. Ida ne’e signifika, iha kada 1000 kazus
pozitivus, maizoumenus ema nain 2 maka hetan óbitu (mate).
6) Husi horiseik mai ohin, dia 26 de Juñu, hamutuk hotu Laboratóriu Nasionál Saúde
halo 651 testes PCR iha Dili, ho detalles hanesan tuir mai:
a) Vijilánsia sentinela:19.
b) Rastreiu ba kontaktu (Contact tracing):6.
c) Rastreiu Aleatóriu (Random Screening):20.
d) Viajen sai husi serka sanitária Munisipiu Dili: 590.
e) Viajen internasionál:1.
f) Follow up iha quarentena:15.
7) Total testes PCR ne’ebé halo horiseik dia 25 de Juñu iha Munisipiu sira seluk , REAOA
& HNGV, hamutuk 373, ho detalle hanesan tuir mai: (a) Baucau:81; (b) Ermera:71;
(c) Maliana:14; (d) Maubisse:46; (e) RAEOA:26; (f) Suai:43;
(g) Viqueque:48; (h) HNGV: 44.
8) Total doze vasina ne’ebé fo’o ona ba populasaun, to’o ohin dader 10H00, dia 26 de
Juñu (tuir Sistema Informasaun Sáude iha Ministériu Saúde):
Tabela 1-Progresu vasina hasoru Covid-19 iha Timor-Leste.
Total & % kumulativu 1ª doze Total & % kumulativu 2ª doze
DILI 108,688 (50,8%) 13,940 (6,5%)
TIMOR-LESTE 193,129 (25,6%) 25,382 (3,4%)3
II. TABELA 2 – EVOLUSAUN SURTU COVID 19 IHA TIMOR-LESTE: HUSI 21 MARSU 2020 – 26 JUÑU
2021.
III. EVOLUSAUN SURTU COVID 19 IHA MUNISPIU DILI, MUNISIPIU SIRA SELUK NO MÓS RAEOA
1. Atu bele hatene surtu ida ninia evolusaun, no mós surtu ne’e aumenta ka diminui, indikador
ida ne’ebé matenek-nain epidemiolojia nian uza, maka insidénsia. Konvensionalmente
insidénsia sukat total kazu foun, kada loron, pur 100 mil habitantes, no hatudu risku ne’ebé
populasaun iha atu hetan da’et moras ida.
Gráfiku nº2: hatudu kazu detetadu foun kada loron iha Timor-Leste tomak, pur Munisipiu & RAEOA.
Nº MUNISIPIU
KAZU
DETETADU FOUN
IHA 24
ORAS
IKUS
TAXA
INSIDÉNSIA
PUR 100
MIL
ABITANTES
KAZU
REKUPERADU IHA 24
ORAS IKUS
KAZU
ATIVU
KUMULATIVU
REKUPERADU
KUMULATIVU
KAZU
KONFIRMADU
ÓBITU
IHA 24
ORAS
IKUS
KUMULATIVU
ÓBITU
KLASIFIKASAUN
TRANSMISSAUN
(Tuir klasifikasaun
transmissaun
OMS nian)
1 AILEU 0 0,5 0 6 29 35 0 0 Kazu iha Cluster
2 AINARO 0 0,2 0 16 34 50 0 0 Kazu iha Cluster
3 BAUCAU 2 2,9 34 117 369 486 0 0 Kazu iha Cluster
4 BOBONARO 0 1,6 0 38 195 236 0 3 Kazu iha Cluster
5 COVALIMA 7 2,6 0 67 160 227 0 0 Kazu iha Cluster
6 DILI 48 7,8 66 480 6875 7372 1 17 Transmisaun
Komunitária
7 ERMERA 0 0,2 0 19 96 115 0 0 Kazu iha Cluster
8 LAUTEM 0 0,0 0 1 47 48 0 0 Kazu iha Cluster
9 LIQUIÇA 0 0,0 0 1 24 26 0 1 Kazu iha Cluster
10 MANATUTO 1 5,8 0 28 46 74 0 0 Kazu iha Cluster
11 MANUFAHI 1 1,5 17 1 73 74 0 0 Kazu esporádiku
12 RAEOA 2 0,6 1 7 15 22 0 0 Kazu esporádiku
13 VIQUEQUE 6 3,6 4 31 183 214 0 0 Kazu iha Cluster
TOTAL 67 3,3 122 812 8146 8979 1 21
Ba
uc
au:
12,
1/1
00
mil4
• Tabela 2 ho Gráfiku Nº2 iha leten hatudu katak média (rata-rata) ohin, husi
insidénsia Covid-19 iha Timor-Leste durante loron 7 ikus maka 3,3/100 mil
abitantes, enkuantu ba deit Munisipiu Dili 7,8/100 mil abitantes.
• Maski insidénsia nasionál no iha Munisipiu Dili, Baucau ho Manatuto reduz ba
beibeik, insidénsia ohin nian hatudu katak Munisipiu Dili nafatin iha risku bo’ot liu
atu populasaun hetan da’et & hada’et tutuan virus SARS-CoV-2.
IV. INFORMASAUN HUSI IZOLAMENTU VERA CRUZ
1. Iha dia 26 de Juñu de 2021, izolamentu Vera Cruz halo tratamentu ba kazu detetadu nain 12.
Iha área obstetrisia nain 2, iha medisina interna nain 10.
a) Sira nain 2 iha obstetrisia, kategoria leve (mild) hotu.
b) Husi sira nain 10 iha medisina interna, 1 grave/krítiku uza ventilador, nain 9 leve
(mild).
Gráfiku nº 3: Total kazu pozitivu hirak ne’ebé baixa ospital kada loron & kumulativu.
• Koluna kór verde hatudu kazu moderadu no grave ne’ebé baxa kada loron iha
fasilidade izolamentu Vera Cruz.
• Liña azul iha gráfiku ne’e, hatudu númeru kumulativu kazu moderadu no grave
ne’ebé baixa iha Vera Cruz.
V. INFORMASAUN ADISIONÁL
1. Informa ba jornalista no públiku tomak katak hahú dia 2 de Juñu de 2021, ema ne’ebé
rekuperadu ona husi moras Covid-19 & liu ona husi izolamentu terapéutiku domisiliar
(iha uma-rasik) ka iha fatin ne’ebé Estadu prepara, wainhira atu desloka sai husi/tama
ba serka sanitária, LA PRESIZA halo swab, maibé nafatin presiza hetan autorizasaun
esepsionál husi Diretor CIGC. Atu bele prosesa autorizasaun esepsionál tenki hatudu
Sertifikadu Alta husi Izolamentu, ne’ebé MInistériu Saúde, liu husi ninia Pilar 7, fo’o ba
ema rekuperadu.5
2. Aproveita hato’o mós ba jornalista no populasaun katak ema ne’ebé detetatu positivu,
wainhira rekuperadu ona, bele simu vasina, doze dahuluk, ka doze daruak. La iha
kontra-indikasaun médika. Lo’os duni, iha Sertifikadu Alta husi Izolamentu, hakerek
informasaun hanesan tuir mai ne’e ‘’Ema ne’ebé rekuperadu, di’ak-liu hein to’o másimu
fulan 6 (neen), sura husi loron alta, maka foin simu vasina.’’ Informasaun ida ne’e, fo’o
sai ho baze ba númeru vasina ne’ebé seidauk sufisiente atu kobre populasaun TimorLeste tomak. Maibé, tamba agora iha ona númeru vasina ne’ebé bo’ot, ema hotu ne’ebé
rekuperadu husi moras Covid-19, wainhira hakarak simu ona vasina, bele hakbesik ba
postu vasina, atu simu vasina.
3. Informa mós ba populasaun tomak katak ema ne’ebé simu ona vasina doze daruak
hasoru virus SARS-CoV-2 – naran vasina ida husi hirak ne’ebé rekoñesidu husi
Organizasaun Mundiál Saúde – bele ona sirkula livremente tama ka sai serka sanitária,
no la presiza hetan autorizasaun esepsionál husi Diretor Centro Integrado Gestão de
Crises.
4. Aproveita informa mós ba públiku katak, fatin atu halo teste PCR maka hanesan tuir
mai:
• Wainhira sente moras isin-manas, mear, kakorok moras ka sintoma seluk tan:
bele ba konsulta iha Sentru Saúde ne’ebé besik, atu bele halo swab.
• Wainhira atu husu autorizasaun esepsionál sai husi serka sanitaria iha Dili: bele
ba halo swab iha Centro Convenções Dili (CCD).
• Wainhira sente katak sai kontaktu-besik ba ema ruma ne’ebé detetau pozitivu
ona, no seidauk hetan kontaktu husi ekipa konjunta saúde: bele liga ba numeru
119 atu organiza oin sá foti swab.
VI. APELU
1. Apela ba populasaun iha Dili laran no mós iha Munisipiu sira seluk, atu aprezenta-an iha
fasilidade saúde públiku (Sentru Saúde ka Ospitál) ne’ebé besik, wainhira sente isin-manas,
ka kakorok moras, ka inus-ben, ka mear, hodi bele hetan atendimentu husi profisionál saúde
sira. Wainhira sedu liu hatene se virus ne’e kona ita ka la’e, di’ak liu, hodi nune’e bele hetan
atendimentu sedu liu, no prevene tama ba iha situasaun ne’ebé hanaran sindroma
insufisiénsia respiratória aguda (SIRA), ka susar/difisil atu dada-i’is.
2. Ba populasaun iha Timor-Leste laran tomak, maski karik simu ona vasina, favor respeita
nafatin regra prevensaun no ijiéne individual, ne’ebé Governu hatu’ur ona, atu prevene
moras Covid-19 da’et ba mai. Regra sira ne’e, hanesan ita hotu hatene ona, maka: (a) uza
máskara; (b) fase liman beibeik ho sabaun ka dezinfetante ruma; (c) evita kose liman ba
matan, inus ho ibun; (d) wainhira kumprimenta malu, la presiza ka’er liman, bensa-liman,
rei-malu ka haku’ak malu; (e) evita halibur malu barak; (f) hamri’ik ka tur do’ok husi ema
seluk, mínimu metru ida ho balun.
-ninin no rohanRMA

RELATED ARTICLES
Continue to the category
0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments
Fans na'in: mak rona hela.
Loading ...

TRENDING SEMANAL

0
Would love your thoughts, please comment.x
()
x