Saturday, April 20, 2024
spot_imgspot_img
HomeNotisiaKOMUNIKADU BA IMPRENSA

KOMUNIKADU BA IMPRENSA

(Dr Rui Maria de Araújo, Kordenador Forsa-Tarefa ba Prevensaun no Mitigasaun Surtu Covid-19 iha Timor-Leste,
CIGC-SS)
Ohin, 29 de Agostu de 2021, hodi Centro Integrado Gestão de Crises, Sala Situação (CIGC-SS) nia naran,
hakarak hato’o ba jornalista, no ba públiku tomak, informasaun hanesan tuir mai:
I. EVOLUSAUN SURTU COVID 19 IHA TIMOR-LESTE.
Tabela 1: dadus evolusaun surtu Covid-19 iha Timor-Leste, husi 21 de Marsu 2020 to’o 29 de Agostu de 2021.
II. DADUS JERAL BA TIMOR-LESTE TOMAK:
1) Kazu detetatu foun ne’ebé relata ohin dia 29 de Agostu de 2021: 166 (iha Dili 119,
Aileu 13 & munisipiu seluk hamutuk 34).
• Husi total kazu detetadu foun ohin: mane 91, feto 75.
Nº MUNISIPIU
KAZU
DETETADU FOUN
IHA 24
ORAS
IKUS
MÉDIA
INSIDÉNSIA
KADA
LORON PUR
100 MIL
ABITANTES
(Loron 7
ikus)
KAZU
REKUPERADU IHA 24
ORAS IKUS
KAZU
ATIVU
KUMULATIVU
REKUPERADU
KUMULATIVU
KAZU
KONFIRMADU
ÓBITU
IHA 24
ORAS
IKUS
KUMULATIVU
ÓBITU
KLASIFIKASAUN
TRANSMISSAUN
(Tuir klasifikasaun
transmissaun
OMS nian)
1 AILEU 13 5,6 5 48 65 113 0 0 Kazu iha Cluster
2 AINARO 0 11,1 0 75 99 174 0 0 Kazu iha Cluster
3 BAUCAU 8 24,3 0 300 760 1.061 0 1 Transmisaun
Komunitária
4 BOBONARO 1 6,3 7 85 309 400 1 6 Transmisaun
Komunitária
5 COVALIMA 2 26,6 0 375 309 684 0 0 Transmisaun
Komunitária
6 DILI 119 58,8 92 2.599 9.076 11.725 2 50 Transmisaun
Komunitária
7 ERMERA 5 1,8 0 713 345 1.059 0 1 Transmisaun
Komunitária
8 LAUTEM 0 5,8 0 27 60 87 0 0 Kazu iha Cluster
9 LIQUIÇA 0 4,4 0 45 59 105 0 1 Kazu iha Cluster
10 MANATUTO 1 6,1 0 44 92 136 0 0 Kazu iha Cluster
11 MANUFAHI 0 9,9 28 86 137 223 0 0 Transmisaun
Komunitária
12 RAEOA 0 5,4 0 67 135 203 0 1 Transmisaun
Komunitária
13 VIQUEQUE 17 13,0 0 90 340 432 0 2 Kazu iha Cluster
TOTAL 166 23,7 132 4.554 11.786 16.402 3 62
2
• Husi total kazu detetadu foun ohin, hirak ho idade tinan <20:31 (18,6%); ho
idade entre tinan 12-59 nain 127 (76,5%); ho idade >60:8.
• Husi total kazu detetadu foun ohin, 65 kazus ka 39,1% maka sintomátiku
(hatudu sintomas).
• Husi kazu detetadu foun ohin, 49 (30%) iha ona vasina kompletu & 26 (16%)
hetan ona vasina doze dahuluk.
2) Kazu rekuperadu ne’ebé ralata ohin, dia 29 de Agostu 2021: 132.
3) Total kazu ativu ohin, dia 29 de Agostu 2021:4.554.
4) Total kazu konfirmadu kumulativu iha 29 de Agostu 2021 (sura husi 21 Marsu
2020): 16.402.
5) Total óbitu ne’ebé relata ohin, 29 de Agostu 2021: 3 (tolu), ho detalle hanesan tuir
mai:
! Mane, idade tinan 70, Timoroan, hela iha Dili, vasina seiduak kompletu, iha
20 de Agostu de 2021 diagnóstikadu iha HNGV ho sindroma insufisiénsia
respiratória aguda (SIRA) tan bá Covid-19. Iha loron ne’e kedas matebian
hala’o tratamento iha Lahane tuir protokolu ne’ebé iha. Matebian i’is-kotu
horikalan 20h20, tan bá respiratoric failure/parajen respiratória. Familia
kordena ona ho ekipa saúde atu hala’o funeral tuir protokolu ne’ebé adopta
iha Timor-Leste.
! Mane, idade tinan 89, Timoroan, hela iha Dili, seiduak vasina, iha 22 de
Agostu de 2021 diagnóstikadu iha HNGV ho sindroma insufisiénsia
respiratória aguda (SIRA) tan bá Covid-19. Iha loron ne’e kedas matebian
hala’o tratamento iha Vera Cruz tuir protokolu ne’ebé iha. Matebian i’iskotu horikalan 22h30, tan bá respiratoric failure/parajen respiratória.
Familia kordena ona ho ekipa saúde atu hala’o funeral tuir protokolu ne’ebé
adopta iha Timor-Leste.
! Mane, idade tinan 72, Timoroan, hela iha Maliana, seiduak vasina, iha 27 de
Agostu de 2021 diagnóstikadu iha Maliana ho sindroma insufisiénsia
respiratória aguda (SIRA) tan bá Covid-19. Matebian sofre mós moras
kankro próstata ho metastaze ba orgaun seluk iha isin. Iha loron ne’e kedas
matebian hala’o izolamentu iha Maliana. Matebian i’is-kotu horikalan
19h00, tan bá multiple organ faiure/falénsia orgaun barak. Familia kordena
hela ho ekipa saúde atu hala’o funeral tuir protokolu ne’ebé adopta iha
Timor-Leste.
3
6) Husi horiseik mai ohin, dia 29 de Agostu, hamutuk hotu Laboratóriu Nasionál Saúde
halo 335 testes PCR iha Dili, ho detalles hanesan tuir mai:
a) Vijilánsia sentinela:9.
b) Rastreiu ba kontaktu (Contact tracing):179.
c) Rastreiu Aleatóriu (Random Screening):30.
d) Viajen sai husi serka sanitária Munisipiu Dili:94.
e) Viajen internasionál:0.
f) Follow up iha quarentena:23.
7) Total testes PCR ne’ebé halo horiseik, dia 28 de Agostu, iha Munisipiu sira seluk ,
REAOA & HNGV, hamutuk 235, ho detalle hanesan tuir mai: (a) Baucau:71; (b)
Ermera:9; (c) Maliana:16; (d) Maubisse:26; (e) RAEOA:13; (f) Suai:10;
(g) Viqueque:33; (h) Lospalos:0; (i) HNGV:58.
8) Vasina ne’ebé fo’o ona ba populasaun elijível (tinan 18 ba leten), to’o ohin dader
10H00, dia 29 de Agostu (tuir Sistema Informasaun Sáude iha Ministériu Saúde):
Grafiku nº1 – Progresu vasina hasoru Covid-19 iha Timor-Leste.
N.B: atu bele hetan imunidade grupu ka ‘’herd immunity’’, hodi bele satan
transmisaun virus corona iha populasaun nia le’et, pelu menus 70% husi
populasaun Timor-Leste tenki hetan vasina kompletu/ka doze rua.
III. EVOLUSAUN SURTU COVID 19 IHA MUNISPIU DILI, MUNISIPIU SIRA SELUK NO MÓS RAEOA
Atu bele hatene surtu ida ninia evolusaun, no mós surtu ne’e aumenta ka diminui, indikador
ida ne’ebé matenek-nain epidemiolojia sira uza, maka insidénsia. Konvensionalmente
insidénsia sukat total kazu foun, kada loron, pur 100 mil abitantes, no hatudu risku ne’ebé
populasaun iha atu hetan da’et moras ida.
4
Gráfiku nº2: kazu detetadu foun kada loron iha Timor-Leste tomak, pur Munisipiu & RAEOA.
1. Tabela 1 ho Gráfiku Nº2 iha leten hatudu katak média (rata-rata) ohin, husi insidénsia Covid19 iha Timor-Leste, durante loron 7 ikus maka 23,7/100 mil abitantes, enkuantu ba deit
Munisipiu Dili 58,0/100 mil abitantes.
2. Ohin, insidénsia Covalima ho insidénsia 26,6/100 mil abitantes, tuir kedas ho Munisipiu
Baucau ho insidénsia 24,3/100 mil abitantes, Munisipiu Viqeuque 13,0/100 mil abitantes, ,
Munisipiu Ainaro ho insidénsai 11,3/100 mil abitantes, hafoin Munisipiu Manufahi ho
insidénsia 9,9/100 mil abitantes.
3. Dadus iha leten hatudu katak (a) Insidénsia Munisipiu Dili, Munisipiu Covalima no Baucau tutuir malu a’as-liu iha Timor-Leste laran tomak; (b) Munisipiu 3 seluk – Viqueque, Ainaro
Manufahi – mós hatudu risku a’as-liu, atu populasaun hetan da’et, no hada’et tutan virus
SARS-CoV-2, iha komunidade nia le’et.
IV. INFORMASAUN HUSI IZOLAMENTU VERA CRUZ
1. Iha dia 29 de Agostu de 2021, izolamentu Vera Cruz, Lahane, HNGV no fatin seluk iha
territóriu laran tomak, halo tratamentu hospitalizadu ba kazu detetadu pozitivu nain 121, ho
detalle hanesan tuir mai:
a) Grave hamutuk 24 pessoas (nain 2 uza ventilador, nain 3 uza CPAP-Continuous
Positive Airway Pressure-, 19 uza oksijéniu);
b) Moderado hamutuk 66 pessoas;
c) Leve hamutuk 31 pessoas.
Ba
uc
au:
12,
1/1
00
mil
5
Gráfiku nº 3: Total kazu pozitivu hirak ne’ebé baixa ospital kada loron & kumulativu.
2. Koluna kór verde hatudu kazu leve, moderadu no grave ne’ebé baxa kada loron iha
fasilidade izolamentu Vera Cruz, Lahane, HNGV (Hospitál Nasionál Guido Valadares) & fatin
seluk iha Timor-Leste laran tomak.
3. Liña azul iha gráfiku ne’e, hatudu númeru kumulativu kazu leve, moderadu no grave ne’ebé
baixa iha Vera Cruz Lahane, HNGV & fatin seluk iha Timor-Leste laran tomak.
V. INFORMASAUN ADISIONÁL
1. Hakarak nafatin informa públiku katak Governu impoin medida saúde públika ho naran
konfinamentu domisiliar obrigatóriu – katak obrigatóriamente ema presiza hela iha uma –
atu prevene virus SARS-CoV-2 (inklui variante Delta) hada’et barak liu tan iha komunidade
nia le’et. Nune’e mós, Governu impoin medida saúde públika serka sanitária – katak ema
labele sirkula livremente, sai ka tama husi àrea serka, hodi bele prevene virus SARS-CoV-2
(inklui variante Delta) labele hada’et-tutan maka’as liu tan ba fatin/rejiaun seluk.
2. Aproveita hato’o mós ba públiku katak, fatin atu halo teste PCR maka hanesan tuir mai:
• Wainhira sente moras isin-manas, mear, kakorok moras ka sintoma seluk tan: bele
ba konsulta iha Sentru Saúde ne’ebé besik, atu bele halo swab.
• Wainhira atu husu autorizasaun esepsionál sai husi/tama serka sanitária iha Dili bele
ba halo swab iha Centro Convenções Dili (CCD).
• Wainhira sente katak sai kontaktu-besik ba ema ruma ne’ebé detetau pozitivu ona,
no seidauk hetan kontaktu husi ekipa konjunta saúde: bele liga ba numeru 119 atu
organiza oin sá foti swab.
6
VI. APELU
1. Husu komprensaun no pasiénsia populasaun iha Timor-Leste laran tomak, atu kolabora no
kontribui hodi vírus SARS-CoV-2, inkui variante Delta, labele hada’et ba ema barak liu tán.
Favor hela iha uma, wainhira la presiza atu sai.
2. Apela ba populasaun iha Dili laran no mós iha Munisipiu sira seluk, atu aprezenta-an iha
fasilidade públiku saúde (Sentru Saúde ka Ospitál) ne’ebé besik, wainhira sente isin-manas,
ka kakorok moras, ka inus-ben, ka mear, hodi bele hetan atendimentu husi profisionál saúde
sira. Wainhira sedu liu hatene se virus ne’e kona ita ka la’e, di’ak liu, hodi nune’e bele hetan
atendimentu sedu liu, no prevene tama ba iha situasaun ne’ebé hanaran sindroma
insufisiénsia respiratória aguda (SIRA), ka susar/difisil atu dada-i’is.
3. Ba populasaun iha Timor-Leste laran tomak, maski karik simu ona vasina, favor respeita
nafatin regra prevensaun no ijiéne individual, ne’ebé Governu hatu’ur ona, atu prevene
moras Covid-19 da’et ba mai. Regra sira ne’e, hanesan ita hotu hatene ona, maka: (a) uza
máskara; (b) fase liman beibeik ho sabaun ka dezinfetante ruma; (c) evita kose liman ba
matan, inus ho ibun; (d) wainhira kumprimenta malu, la presiza ka’er liman, bensa-liman,
rei-malu ka haku’ak malu; (e) evita halibur malu barak; (f) hamri’ik ka tur do’ok husi ema
seluk, mínimu metru ida ho balun.
-ninin no rohanRM

RELATED ARTICLES
Continue to the category
0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments
Fans na'in: mak rona hela.
Loading ...

TRENDING SEMANAL

0
Would love your thoughts, please comment.x
()
x