Friday, March 29, 2024
spot_imgspot_img
HomeNotisiaKOMUNIKADU BA IMPRENSA

KOMUNIKADU BA IMPRENSA

(Dr Rui Maria de Araújo, Kordenador Forsa-Tarefa ba Prevensaun no Mitigasaun Surtu Covid-19 iha Timor-Leste,
CIGC-SS)
Ohin, 10 de Outubru de 2021, hodi Centro Integrado Gestão de Crises, Sala Situação (CIGC-SS) nia
naran, hakarak hato’o ba jornalista, no ba públiku tomak, informasaun hanesan tuir mai:
I. PONTU IMPORTANTE LORON OHIN NIAN:
! Númeru kazu detetadu foun reduz tan kompara ho horiseik & kazu rekuperadu
nafatin barak-liu kazu detetatu foun.
! Númeru óbitu 0 (zero). 93,2% (111/119) husi ema ne’ebé mate ho/tan bá
Covid-19, seiduak vasina, ka vasina la kompletu.
! Ema ne’ebé hala’o tratamentu ospitalizadu la reduz, kompara ho horiseik.
! Dadus ne’ebé iha hatudu katak Munisipiu 5 la iha ona kazu ativu, munisipiu 5
sei iha kazu esporádiku, Munisipiu Dili, Baucau ho RAEOA maka sei iha kazu
iha cluster (haré dadus Tabela 1).
II. EVOLUSAUN SURTU COVID 19 IHA TIMOR-LESTE.
Tabela 1: dadus evolusaun surtu Covid-19 iha Timor-Leste, husi 21 de Marsu 2020 to’o 10 de Outubru de 2021.
Nº MUNISIPIU
KAZU
DETETADU FOUN
IHA 24
ORAS
IKUS
MÉDIA
INSIDÉNSIA
KADA
LORON PUR
100 MIL
ABITANTES
(Loron 7
ikus)
KAZU
REKUPERADU IHA 24
ORAS IKUS
KAZU
ATIVU
KUMULATIVU
REKUPERADU
KUMULATIVU
KAZU
KONFIRMADU
ÓBITU
IHA 24
ORAS
IKUS
KUMULATIVU
ÓBITU
KLASIFIKASAUN
TRANSMISSAUN
(Tuir klasifikasaun
transmissaun
OMS nian)
1 AILEU 0 0,0 0 0 125 126 0 1 La iha kazu ativu
2 AINARO 0 0,0 0 0 224 227 0 3 La iha kazu ativu
3 BAUCAU 0 1,3 0 53 1.474 1.534 0 7 Kazu iha cluster
4 BOBONARO 0 1,1 10 46 534 589 0 9 Kazu esporádiku
5 COVALIMA 2 0,7 0 12 763 778 0 2 Kazu esporádiku
6 DILI 9 2,1 27 93 13.460 13.632 0 79 Kazu iha cluster
7 ERMERA 0 0,0 0 0 1.111 1.113 0 2 La iha kazu ativu
8 LAUTEM 0 0,0 0 0 177 182 0 5 La iha kazu ativu
9 LIQUIÇA 0 0,0 0 0 124 125 0 1 La iha kazu ativu
10 MANATUTO 0 0,0 0 1 200 203 0 2 Kazu esporádiku
11 MANUFAHI 0 0,7 0 3 262 265 0 0 Kazu esporádiku
12 RAEOA 1 1,8 8 8 377 388 0 3 Kazu iha cluster
13 VIQUEQUE 0 0,5 0 5 501 511 0 5 Kazu esporádiku
TOTAL 12 1,0 37 222 19.332 19.673 0 119
2
III. DADUS JERAL HUSI TIMOR-LESTE LARAN TOMAK:
1) Kazu detetatu foun ne’ebé relata ohin dia 10 de Outubru de 2021: 12 (iha Dili 9 &
munisipiu seluk hamutuk 3).
• Husi total kazu detetadu foun ohin: mane 4, feto 8.
• Husi total kazu detetadu foun ohin, hirak ho idade tinan <20:1 (5%); ho
idade entre tinan 12-59 nain 10 (83,3%); ho idade >60:1.
• Husi total kazu detetadu foun ohin, 8 kazus ka 66,6% maka sintomátiku
(hatudu sintomas).
• Husi kazu detetadu foun ohin, 3 (25%) iha ona vasina kompletu & 0 (0%)
hetan ona vasina doze dahuluk.
2) Kazu rekuperadu ne’ebé ralata ohin, dia 10 de Outubru de 2021: 37.
3) Total kazu ativu ohin, dia 10 de Outubru de 2021:222.
4) Total kazu konfirmadu kumulativu iha 10 de Outubru de 2021 (sura husi 21 Marsu
2020): 19.673.
5) Total óbitu ne’ebé relata ohin, 10 de Outubru de 2021: 0 (zero).
6) Husi horiseik mai ohin, dia 10 de Outubru de 2021, hamutuk hotu Laboratóriu
Nasionál Saúde halo 51 testes PCR iha Dili, ho detalles hanesan tuir mai:
a) Vijilánsia sentinela:0.
b) Rastreiu ba kontaktu (Contact tracing):4.
c) Rastreiu Aleatóriu (Random Screening):7.
d) Viajen internasionál:25.
e) Follow up iha quarentena:14.
7) Total testes PCR ne’ebé halo horiseik, dia 9 de Outubru, iha Munisipiu sira seluk ,
REAOA & HNGV, hamutuk 90, ho detalle hanesan tuir mai: (a) Baucau:20; (b)
Ermera:2; (c) Maliana:2; (d) Maubisse:7; (e) RAEOA:2; (f) Suai:15;
(g) Viqueque:2; (h) Lospalos:7; (i) HNGV:33.
3
8) Vasina ne’ebé fo’o ona ba populasaun elijível (tinan 18 ba leten), to’o ohin dader
10H00, dia 10 de Outubru de 2021 (tuir Sistema Informasaun Sáude iha Ministériu
Saúde):
Grafiku nº1 – Progresu vasina hasoru Covid-19 iha Timor-Leste.
N.B: atu bele hetan imunidade grupu ka ‘’herd immunity’’, hodi bele satan
transmisaun virus corona iha populasaun nia le’et, pelu menus 70% husi
populasaun Timor-Leste tenki hetan vasina kompletu/ka doze rua.
IV. TAXA INSIDÉNSIA SURTU COVID 19 IHA TIMOR-LESTE
Atu bele hatene surtu ida ninia evolusaun, no mós surtu ne’e aumenta ka diminui, indikador
ida ne’ebé matenek-nain epidemiolojia sira uza, maka insidénsia. Konvensionalmente
insidénsia sukat total kazu foun, kada loron, pur 100 mil abitantes, no hatudu risku ne’ebé
populasaun iha atu hetan da’et moras ida.
Gráfiku nº2: kazu detetadu foun kada loron iha Timor-Leste tomak, pur Munisipiu & RAEOA.
Ba
uc
au:
12,
1/1
00
mil
4
1. Tabela 1 ho Gráfiku Nº2 iha leten hatudu katak média (rata-rata) ohin, insidénsia Covid-19
iha Timor-Leste, durante loron 7 ikus maka 1,0/100 mil abitantes, enkuantu ba deit
Munisipiu Dili 2,1/100 mil abitantes.
2. Ohin, Munisipiu Baucau iha insidénsia 1,3/100 mil abitantes, no RAEOA iha insidénsia
1,8/100 mil abitantes. Ida ne’e hatudu katak Munisipiu Baucau, Munisipiu Dili ho RAEOA
deit maka sei nafatin iha tipo transmisaun ‘’kazu iha cluster’’.
V. INFORMASAUN KONA-BÁ OSPITALIZASAUN
1. Iha dia 10 de Outubru de 2021, izolamentu Vera Cruz, Lahane, HNGV no fatin seluk iha
territóriu laran tomak, halo tratamentu ospitalizadu ba kazu detetadu pozitivu nain 22, ho
detalle hanesan tuir mai:
a) Grave hamutuk 4 pessoas (nain 2 uza ventilador, nain 2 uza oksijéniu);
b) Moderado hamutuk 5 pessoas;
c) Leve hamutuk 13 pessoas.
Gráfiku nº 3: Total kazu pozitivu hirak ne’ebé baixa ospital kada loron & kumulativu.
2. Koluna kór verde hatudu kazu leve, moderadu no grave ne’ebé baxa kada loron iha
fasilidade izolamentu Vera Cruz, Lahane, HNGV & fatin seluk iha Timor-Leste laran tomak.
3. Liña azul iha gráfiku ne’e, hatudu númeru kumulativu kazu leve, moderadu no grave ne’ebé
baixa iha Vera Cruz Lahane, HNGV & fatin seluk iha Timor-Leste laran tomak.
5
VI. INFORMASAUN ADISIONÁL
1. Informa bá públiku katak hahú 30 Setembru 2022, Governu hakotu ona serka sanitária iha
munisipiu Dili. Nune’e, sidadaun sira bele ona sirkula livremente sai/ka tama Munisipiu Dili,
maibé tenki nafatin kupri regra prevensaun & ijiéne pessoal hanesan: uza máskara, fase
liman bebeik ho bé no sabaun ka ho dezinfetante ruma, mantein distánsia minimu metru ida
ho baun, evita halibur malu barak.
2. Aproveita hato’o mós ba públiku katak, fatin atu halo teste PCR maka hanesan tuir mai:
• Wainhira sente moras isin-manas, mear, kakorok moras ka sintoma seluk tan: bele
ba konsulta iha Sentru Saúde ka ospitál ne’ebé besik, atu bele halo swab.
• Wainhira sente katak sai kontaktu-besik ba ema ruma ne’ebé detetau pozitivu ona,
no seidauk hetan kontaktu husi ekipa konjunta saúde: bele liga ba numeru 119 atu
organiza oin sá foti swab.
VII. APELU
1. Apela ba populasaun iha Dili laran no mós iha Munisipiu sira seluk, atu aprezenta-an iha
fasilidade públiku saúde (Sentru Saúde ka Ospitál) ne’ebé besik, wainhira sente isin-manas,
ka kakorok moras, ka inus-ben, ka mear, hodi bele hetan atendimentu husi profisionál saúde
sira. Wainhira sedu liu hatene se virus ne’e kona ita ka la’e, di’ak liu, hodi nune’e bele hetan
atendimentu sedu liu, no prevene tama ba iha situasaun ne’ebé hanaran sindroma
insufisiénsia respiratória aguda (SIRA), ka susar/difisil atu dada-i’is.
2. Ba populasaun iha Timor-Leste laran tomak, maski karik simu ona vasina, favor respeita
nafatin regra prevensaun no ijiéne individual, ne’ebé Governu hatu’ur ona, atu prevene
moras Covid-19 da’et ba mai. Regra sira ne’e, hanesan ita hotu hatene ona, maka: (a) uza
máskara; (b) fase liman beibeik ho sabaun ka dezinfetante ruma; (c) evita kose liman ba
matan, inus ho ibun; (d) wainhira kumprimenta malu, la presiza ka’er liman, bensa-liman,
rei-malu ka haku’ak malu; (e) evita halibur malu barak; (f) hamri’ik ka tur do’ok husi ema
seluk, mínimu metru ida ho balun.
-ninin no rohanRMA

RELATED ARTICLES
Continue to the category
0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments
Fans na'in: mak rona hela.
Loading ...

TRENDING SEMANAL

SHC LANSA KUDA AI OAN IHA SUKU TUTULURU POSTU ADMINISTRATIVO SAME

Manufahi RKM News===kuarta (20/03) ohin Diretor  Saris Haburas Comunidade SHC ho Lideransa Komunitariu no komunidade sira kuda ai oan hun 176 hodi proteje ba...
0
Would love your thoughts, please comment.x
()
x